Pytanie – korek czy zakrętka? – dość często powraca w dyskusji podczas prowadzonych przez nas degustacji. Chcemy więc przybliżyć Wam ten temat i rozwiać związane z nim wątpliwości. Dlaczego to jest w ogóle istotne? A właśnie dlatego, że za każdym razem, kiedy chcemy napić się wina mamy do czynienia z jakąś formą zamknięcia butelki: korkiem klasycznym (z kory dębu korkowego), silikonowym, szklanym czy z metalową zakrętką. Rodzajów jest kilka i wciąż przybywają nowe pomysły, stąd temat ten stał się dość istotną częścią kultury picia wina. Dodatkowo, chcemy rzucić trochę światła na burzliwy temat pomiędzy korkiem, a zakrętka – czy typ zamknięcia butelki świadczy o jakości produktu?

Tradycyjny korek

Zamknięcie butelki, które najbardziej kojarzy nam się z winem to tradycyjny korek. Jest on produktem naturalnym, pochodzącym z kory dębu korkowego. Uprawy tych drzew przeznaczonych na dalszą produkcję korka znajdują się wzdłuż wybrzeża Morza Śródziemnego i Oceanu Atlantyckiego. Największa ich powierzchnia znajduje się w Europie: w Portugalii i Hiszpanii, obejmująca 80% światowej produkcji korka naturalnego. Pozostałe kraje to: Algieria, Maroko, Tunezja, Włochy i Francja. Korek pozyskiwany jest z kory drzewa, dopiero wtedy kiedy osiągnie ono wiek 20-25 lat. Proces ten odbywa się cyklicznie co 9 kolejnych lat. Pozyskane płaty kory suszy się, następnie gotuje i wycina z nich okrągłe zatyczki do butelki wina. Można więc stwierdzić, że jest to proces czasochłonny z bardzo ograniczonymi zasobami produkcji.

W zależności od preferencji i zamysłu producenta, może on umieścić na korku logo swojej marki, nazwę lub rocznik wina. Jest to element dekoracyjny, który w żaden sposób nie wpływa na jakość wina. Niektóre korki bywają naprawdę pomysłowo ozdobione i wnoszą wiele informacji. Jest to o tyle przydatne, że kiedy etykieta na butelce ulegnie zniszczeniu, to właśnie na korku znajdzie się cenny napis np. nazwa producenta.

Zalety tradycyjnego korka

Sam korek naturalny posiada wiele cech pozytywnych jak i negatywnych. Na początku przyjrzymy się jego zaletom:

• jest niezbędny do długiego dojrzewania wina,
• ułatwia weryfikację prawidłowego przechowywania wina przed naszym zakupem,
• jest produktem naturalnym, więc łatwiej ulega rozkładowi.

Po pierwsze tradycyjny korek jest niezbędny do prawidłowego dojrzewania win, czyli tych butelek, które zamierzamy otworzyć za 5, 8 lub więcej lat. Wtedy to istotne jest „oddychanie” wina przez drobną wymianę powietrza możliwą właśnie dzięki korkowi. Jego naturalna struktura bardzo pozytywnie wpływa na rozwój smakowy wina i jego dojrzewanie w butelce.

Korek pozwoli nam też zweryfikować czy wino było dobrze przechowywane na półce sklepowej. Producenci korkują butelki tak, aby górna płaszczyzna korka chowała się około 1-2 mm względem końca szyjki. Jeżeli korek lekko wystaje ponad butelkę, wypychając delikatnie foliową osłonkę, możemy podejrzewać, że wino zamarzło w trakcie transportu lub zostało wystawione na działanie wysokiej temperatury. Jeśli faktycznie tak było, wino może okazać się zepsute i lepiej jest unikać takich butelek.

Bardzo ważną zaletą tradycyjnego korka jest też fakt, że jest on produktem naturalnym. Wobec tego jego rozkład jako odpadu nie jest szkodliwy dla środowiska. Dodatkowo po jego użyciu można wykorzystać go później do wykonania drobnych, domowych dekoracji np. w formie podkładki pod kubek, zawieszki czy tablicy korkowej.

Zdjęcie własne, Naturalne korki do wina

Wady tradycyjnego korka

W przypadku naturalnego korka możemy wyróżnić jego dwie główne wady. Niestety czasami zdarza się, że po otwarciu butelki, mamy wrażenie, że wino jest zepsute. Tak może wydarzyć się, kiedy mamy do czynienia z:

• nieodpowiednią wilgotnością korka związaną z nieprawidłowym przechowywaniem butelki wina,
• chorobą korkową wina.

Pierwsza wada korka jest zależna od nas lub samego dostawcy, od którego kupiliśmy wino i dotyczy jego wilgotności. Aby korek w butelce pozostał elastyczny musi mieć zachowany odpowiedni poziom swojej wilgotności. Można to uzyskać poprzez stały kontakt z winem, przechowując butelki w pozycji poziomej. Prawdopodobieństwo wysuszenia korka również spadnie, jeśli wino przechowujemy w pomieszczeniu o wilgotności powietrza ok. 65-75%. Suchy korek może skurczyć się i wpuścić tym samym powietrze do butelki. Spowoduje to utlenianie się wina oraz w efekcie jego zepsucie.

Drugim problemem i trudnością z którą możemy się spotkać w przypadku zbyt suchego korka jest jego kruchość. Będzie to ważne i widoczne w trakcie otwierania butelki, kiedy wkręcana śruba korkociągu zacznie kruszyć delikatny i suchy korek, którego okruchy dostaną się do wina. Z doświadczenia wiemy, że taka sytuacja może być dość nieprzyjemna.

Wino korkowe

Drugą wadą użycia tradycyjnego korka jest ryzyko wystąpienia choroby korkowej, kiedy wino stanie się korkowe. Kora dębu, z którego powstaje korek jest dobrym środowiskiem życia dla bakterii. Choć w trakcie produkcji jest on poddawany wyparzaniu i odpowiedniemu przygotowaniu, czasami w tym procesie zdarzają się pewne niedoskonałości. Kiedy w korku, który użyjemy do zamknięcia butelki pojawią się bakterie, to w kontakcie z winem zaczną je zmieniać psując jego smak i zapach. Wino korkowe możemy rozpoznać po bardzo nieprzyjemnym zapachu mokrego kartonu, zatęchłą piwnicą lub próchniejącym drewnem. Wówczas korek będzie jeszcze bardziej intensywnie pachniał oraz zmieni swój wygląd na zniszczony, lekko spuchnięty a nawet spleśniały. Jest to zjawisko zupełnie losowe, na które nie mamy zbyt dużego wpływu. Niestety wina korkowe zdarzają się w około 3-4% naturalnie korkowanych butelkach.

Inne typy korków

Alternatywy do korków naturalnych powstały wraz z rozwojem technologii. W dzisiejszych czasach coraz więcej producentów decyduje się na używanie alternatywnych metod zamknięcia wina. Są one nawet kilkakrotnie tańsze od klasycznego korka. Korzystna cena nowoczesnego zamknięcia z pewnością wpływa na jego większą popularność wśród producentów win.

Silikonowe korki

Kształtem przypominają korek naturalny. Jednak do ich produkcji używa się sztucznego materiału syntetycznego. W strukturze i dotyku są bardziej elastyczne i śliskie. Występują w różnych wariantach kolorystycznych. Producenci również mogą je oznakowywać i ozdabiać w dowolny sposób. Lepsze jakościowo korki silikonowe pozwalają na delikatną wymianę powietrza pomiędzy winem a otoczeniem. Być może w przyszłości, kiedy zasoby kory dębu korkowego będą dużo mniejsze, to właśnie ten sposób zamknięcia butelek wina pozwoli na odpowiednie dojrzewanie win.

Szklane korki

Są bardzo elegancką formą alternatywnego zamknięcia butelki z winem. Szklany korek z elastyczną uszczelką pozwala na bezpieczne i szczelne zamknięcie butelki, którą bardzo łatwo i wygodnie otwiera się bez użycia korkociągu. Równocześnie dzięki takiemu rozwiązaniu można bardzo wygodnie ponownie zamknąć butelkę. Niestety większość takich korków idealnie pasuje do oryginalnej butelki i nie zawsze można ich użyć do zamknięcia innego wina.

Metalowe zakrętki

• 

• 

Największą alternatywą do korków stały się metalowe zakrętki. Pierwsze z nich używane do zamknięcia wina powstały w połowie XX w. W dzisiejszych czasach ten rodzaj zamknięcia budzi wiele wątpliwości wśród konsumentów. Czy słusznie?

Zdarza się, że widok metalowej zakrętki jest bezpośrednim czynnikiem decydującym o wyborze i kupnie danego wina. Często wolimy ofiarować komuś butelkę zamykaną korkiem niż zakrętką, w obawie odbioru wina jako tańsze, gorsze bądź mniej eleganckie. Nie jest to do końca uzasadnione podejście. Rodzaj zamknięcia butelki nie świadczy bowiem o jakości (dobrej bądź złej) wina. Warto wziąć pod uwagę to, że znaczna część win z Australii czy Nowej Zelandii zamykana jest zakrętką – dlaczego? Ze względu na dużą odległość od upraw dębu korkowego, a więc trudnej dostępności i wysokiej ceny korka.

Zalety metalowych zakrętek

Zakrętki naszym zdaniem mają jedną bardzo ważną cechę: można zawsze i wszędzie otworzyć je bez problemu i bez użycia korkociągu. Jest to o tyle istotne, kiedy zdarza nam się zapomnieć albo po prostu nie mamy przy sobie korkociągu, a chcemy napić się wina. Butelka zamykana zakrętką nie będzie wówczas stanowić żadnych problemów w jej obsłudze.

Oprócz tego, zakrętki bardzo szczelnie zamykają butelkę z winem oraz są odporne na wahania wilgotności. Bez względu na to czy butelka będzie stać pionowo czy poziomo wino będzie bezpieczne. Tym samym nie narażamy się na zepsucie wina przez wspomniane wcześniej bakterie pojawiające się w korku. Taką butelkę można również wygodnie ponownie zamknąć, jeśli chcemy zostawić sobie część wina na kolejny dzień.

Wady metalowych zakrętek

Zakrętki tak naprawdę są bardzo wygodne i odporne na zagrożenia. Jeżeli mamy wskazać ich wadę to tak jak wszelkie inne materiały nieprzepuszczalne, stwarzają gorsze warunki do długoletniego dojrzewania win. Część z nich ma system delikatnej wymiany powietrza, tak aby mogły służyć jako zamknięcie do starzenia wina przez dłuższy czas. Jednak według ekspertów branży winiarskiej w takim zamknięciu wina rozwijają się gorzej niż w butelce z korkiem. Metalowe zakrętki nie są więc polecane do zamykania win, które są produkowane z zamysłem i potencjałem dojrzewania przez kilka następnych lat.

Z ekologicznego punktu widzenia wszystkie zamknięcia, oprócz naturalnego korka, nie ulegają biodegradacji. Z tego względu wszelkie alternatywne korki lub zakrętki, choć mogą zostać poddane recyklingowi, pozostaną odpadem opakowaniowym.

Czy korek lub zakrętka świadczą o jakości wina?

Podsumowując, należy wyraźnie zaznaczyć, że korek czy zakrętka to jedynie różne formy zamknięcia butelki wina. Nie wpływają one bezpośrednio na jakość wina. Nie oznacza to więc, że wino zamknięte zakrętką jest gorsze. Używając nowoczesnych zamknięć producent wina wyraźnie nam komunikuje, że należy to wino wypić wcześniej, niż później. Przypomnijmy sobie, że ponad 95% win produkowanych na świecie należy wypić w ciągu 2-5 lat od ich produkcji, o czym pisaliśmy w tym artykule. Stąd właśnie dla tej znaczącej części win, użycie zarówno korka jak i zakrętki będzie dobrym i bezpiecznym rozwiązaniem.

Zaledwie pozostałe 5 % wszystkich produkowanych win, które zamierzamy przetrzymywać i dojrzewać przez kilka, kilkanaście, a tym bardziej kilkadziesiąt lat będzie wymagało słusznego użycia naturalnego korka. Najwyższej jakości wina będą zamykane korkiem ze względu na ich potencjał dojrzewania. Jednak nie możemy jednoznacznie stwierdzić, że wino zamknięte korkiem będzie z reguły lepszej jakości.

Jeśli staniecie kiedyś przed dylematem wyboru pomiędzy dwoma butelkami wina w sklepie, nie pozwólcie aby o Waszej decyzji i zakupie decydował: korek czy zakrętka. Warto skupić się wtedy na szczepie, regionie czy kraju pochodzenia wina a naszymi upodobaniami.