Istnieje wiele czerwonych odmian, ale tylko nieliczne zasługują by wina z nich powstałe dostały się do ekstraklasy w kategorii „Wielkie Wina”. Pinot noir bez wątpienia należy do tej kategorii. To jedna z najstarszych odmian winorośli na świecie: kapryśna, bardzo wrażliwa na warunki pogodowe i niełatwa w uprawie. Wymaga odpowiedniej gleby i chłodnego klimatu, bez nadmiernej wilgoci i zbyt dużej amplitudy temperatur. Kalifornia jest drugim, po Burgundii, najlepszym środowiskiem do uprawy pinot noir na świecie. Opowiemy Wam o tym czym charakteryzują się wina na bazie Pinot Noir z Kalifornii i dlaczego bywają tak wyjątkowe.
W roku 1861 założyciel winiarni Buena Vista w Sonomie, pochodzący z Węgier hrabia Agoston Haraszthy, zwany też “Ojcem wina kalifornijskiego”, jako pierwszy w Kalifornii zasadził krzewy pinot noir. Przez kolejne 100 lat, ze względu na wybredny charakter odmiany, uprawy nie przynosiły jednak większych sukcesów. Dopiero w latach 70-tych kalifornijskie pinot noir zaczęło zdobywać uznanie krytyków. Uzyskanie najwyższej jakości możliwe było dzięki udoskonalonej selekcji klonów oraz wprowadzeniu technik winiarskich takich jak: ograniczenie wydajności, zmniejszenie odległości pomiędzy pnączami oraz delikatniejsza pielęgnacja.
Martin Ray została pierwszą w Kalifornii butikową winiarnią najwyższej rangi, która rozpoczęła uprawę pinot noir w Mount Eden. Wprowadziła także na rynek pierwsze, całkowicie kalifornijskie wino tej odmiany. Od tamtej pory pinot noir cieszy się rosnącą popularnością wśród kalifornijskich winiarzy. W 2004 roku, po kinowej premierze kultowego filmu „Bezdroża” (reżyseria: Alexander Payne), w którym główny bohater wychawalał pinot noir, zainteresowanie odmianą wyraźnie wzrosło. Tym razem również w wymiarze międzynarodowym. Obecnie pinot noir uprawia się na 19.000 hektarach. Sam szczep stanowi 10% upraw w Kalifornii. Jest trzecią najważniejszą odmianą winorośli w Golden State, tuż po cabernet sauvignon i chardonnay.
„To odmiana zdolna tworzyć bosko aromatyczne, rozkosznie owocowe ekspresje miejsca swojego pochodzenia“
Jancis Robinson MW
Pinot noir jest odmianą podatną na zmiany genetyczne i wyróżnia się liczbą swoich klonów. Uniwersytet Kalifornijski w Davis posiada 100 zarejestrowanych gatunków klonów Pinot Noir. Tak bogatą różnorodność stylów kalifornijskie pinot noir zawdzięcza także różnicom w wysokościach, na jakich znajdują się winnice, rodzajowi gleby, ekspozycji na Pacyfik, oddziaływaniu mgły, dziennemu nasłonecznieniu i nocnemu ochłodzeniu. Ze względu na tak wyjątkowe zróżnicowanie powstało aż pięć Amerykańskich Obszarów Winiarskich (AVA) w chłodniejszych regionach Kalifornii. Mowa o Sonoma Coast, Russian River Valley, Carneros, Monterey i Santa Barbara, które słusznie zapracowały na obecną renomę Pinot Noir.
Tereny z ogromnym potencjałem: uprawa winorośli rozpoczęła się na wybrzeżu Sonoma dopiero na początku lat 90. XX wieku. Wcześniej, tamtejsza ziemia była wykorzystywana do zrównoważonego rolnictwa, wypasu bydła oraz w przemyśle drzewnym. Pacyficzne wybrzeże Sonoma Coast rozciąga się od zatoki San Pablo, na północ od San Francisco, aż do granicy z hrabstwem Mendocino. Apelacja, z 2000 hektarami uprawy winorośli, wyróżnia się chłodnym klimatem i częstymi opadami deszczu. Większość winnic znajduje się powyżej linii mgły, temperatury są więc wystarczająco wysokie, aby zapewnić winogronom warunki umożliwiające odpowiednie dojrzewanie.
Jednym z najbardziej popularnych AVA w hrabstwie Sonoma jest Russian River Valley. Na wschód od wybrzeża Sonoma uprawia się tu niemal wyłącznie pinot noir. Klimat kształtują regularne nadejścia chłodnej mgły znad Pacyfiku. Przychodząc wieczorem, często obniża temperaturę o 20°C w stosunku do maksymalnej temperatury w ciągu dnia. Mgła wycofuje się do oceanu następnego ranka. Ta naturalna klimatyzacja pozwala winogronom rozwinąć pełną dojrzałość smakową przez dłuższy sezon wegetacyjny. W regionie występują głównie żółte, piaszczysto-gliniaste podłoża zwane “glebami Goldridge”, które idealnie nadają się do uprawy pinot noir.
Los Carneros nieopodal zatoki San Pablo, to obszar AVA o wyjątkowym położeniu. 40% jego terenu leży w Dolinie Napa, a 60% w sąsiedzkim hrabstwie Sonoma. Chłodny klimat w połączeniu z glebami bogatymi w wapń sprawia, że ta apelacja słynie z niedoścignionych chardonnay, eleganckich pinot noir i spektakularnych win musujących. Pinot noir z Los Carneros wyróżnia się nutami czerwonych jagód i ziół. Jest nieco bardziej wyrazisty, ziemisty, lżejszy i mniej złożony niż wina z innych regionów Kalifornii.
Monterey AVA, położone w sercu kalifornijskiego Central Coast, znajduje się na wprost od linii brzegowej, mierząc od „Błękitnego Wielkiego Kanionu”: największego podwodnego kanionu wzdłuż całego zachodniego wybrzeża Ameryki Północnej. Każdego dnia, chłodny pacyficzny wiatr wraz z mgłą wdzierają się do doliny między pasmami górskimi Santa Lucia i Gabilan. Wiatry te, łącząc obfite nasłonecznienie i rzadkie opady deszczu równoważą plony i wydłużają czas zawieszenia. Zapewnia to uprawę winogrona o naturalnej, wyraźnej kwasowości. Ponadto, strome zbocza i pagórki zapewniają odpowiedni drenaż wszystkim rodzajom gleby: glinie, piaskom gliniastym i piaskowi. Klasyczny pinot noir z Monterey charakteryzują intensywnie czerwone owoce: truskawka, malina, czarna wiśnia z pikantnym, aksamitnym taninowym finiszem.
Rozsławiony przez film „Bezdroża” obszar z siedmioma mniejszymi subAVAs jest rzeczywiście wyjątkowy. Przybrzeżne pasmo górskie, rozciągające się z północy na południe, od Alaski aż do Przylądka Horn, skręca tutaj gwałtownie, prowadząc przez 80 kilometrów ze wschodu na zachód.
Ta wyjątkowa topografia powoduje, że mgła i chłodna pacyficzna bryza tworzą odrębne mikroklimaty. Jest to region z 6000 hektarami winorośli, jeden z chłodniejszych regionów winiarskich Kalifornii i prawdziwy bastion szczepu pinot noir. To tutaj powstają jego stylowe, wyraziste odmiany jednocześnie pełne finezji i subtelności.
Ostatniego dnia stycznia 2023r. spotkaliśmy się w warszawskim wine barze Winem Powiśle, w grupie miłośników wina, sommelierów i edukatorów winiarskich, aby wspólnie degustować 10 różnych Pinot Noir z Kalifornii. Wszystkie z nich były w bardzo różnorodnej stylistyce. Niektóre na tyle przystępne i przyjemne w odbiorze, że z łatwością każdy rozpoczynających przygodę z tą odmianą mógłby się nimi cieszyć. Inne natomiast były bardziej złożone i stworzone z myślą o bardziej wymagających koneserach. Cechą wspólną wszystkich win był aromatyczny motyw przewodni z dominującymi nutami wiśni i malin w różnej postaci. Niektóre z degustowanych pozycji pokazały również iście ziemisty charakter spotykany częściej w europejskich produktach. To co je różniło najbardziej to budowa i tekstura na palecie. Jedne soczyste i zadziorne, inne miękkie i strukturalne.
Najciekawsze w naszej ocenie były wina te, które wskazywały konkretną AVA (American Viticulture Area), czyli apelację w prawie Stanów Zjednoczonych. Oto 3 wina, które wywarły na nas największe wrażenie tej degustacji.
Wente, Riva Ranch, Arroyo Seco, Pinot Noir 2019 – wino z winnicy znanej przede wszystkim z fantastycznych chardonnay. Udowodnili jednak, że z równie wysoką satysfakcją produją także pinot noir. Aromat przypominał świeżo starte maliny, czerwone wiśnie, jagody, a w tle ukazywały się nuty przypraw. W smaku było niezwykle soczyste, aksamitne i eleganckie.
Calera, Central Coast, Pinot Noir 2018 – winnica na tyle przysłużyła się tej odmianie, że jej klon został nazwany właśnie „Calera”. Wino charakteryzowało się wyrazistym bukietem, złożonym ze świeżych wiśni i malin, suszonych płatków kwiatów oraz nutami ziemistymi. W smaku dominowała długo utrzymująca się miękka tanina oraz dobrze zrównoważona soczysta kwasowość.
Marimar Torres, Russian River Valley, La Masia Don Miguel, Pinot Noir 2017 – wino powstałe przez Marimar - siostrę Miguela Torresa z rodziny Familia Torres, która tworzy w Sonomie niesamowite produkty. Wino to od pierwszej chwili, pokazało zdecydowany, pewny charakter. Posiadało wielowarstwowy aromat, złożony z nut ciemnych malin, dojrzałych wiśni i przypraw. Natomiast w smaku wino prezentowało się dość poważnie z solidną koncentracją, zauważalną taniną oraz długim zakończeniu.
To była doskonała szansa, aby poznać szerokie spektrum win stworzonych na bazie Pinot Noir z Kalifornii. Znając pełne możliwości tego szczepu, będziemy chętniej sięgać po wina właśnie z tego regionu.
Tekst został przygotowany na podstawie materiałów dostarczonych przez California Wines.
Wydarzenia
Calera to nie jest winnica tylko nazwa producenta, jego pinoty z serii Centra Coast to jest najtańsza seria win robiona z mieszanki gron pochodzacych właściwie ze wszystkich winnic należących do tego producenta. Calera słynie jednak ze swoich pinot noir single vineyards, to jest pojedynczych winnic położonych na stokach góry Mt. Harlan. Tutaj jest cała oferta pinotów Calery: https://www.calerawine.com/wines/pinot-noir.
Ja miałem przyjemność wypić Ryan Vineyard 2009 i de Villiers Vineyard 2009. Oba doskonałe i najlepsze kalifornijskie pinoty jakie piłem, tutaj są opisy: https://realdealswines.blogspot.com/2016/09/calera-pinot-noir-ryan-vineyard-2009-usa.html https://realdealswines.blogspot.com/2017/07/calera-pinot-noir-de-villiers-vineyard.html.
Jesli chodzi o te pinoty z tej degustacji to nawet Calera Central Coast ( pewnei najlepszy z całęj serii) to jest średnio-niska półka, takie wina jak Mondavi Private Reserve, Gnarly Head czy Ironstone czy nawet Wente to jest komercyjna masówka którą trudno zaliczyć do win szlachetnych. To są plastikowe wina.
Kalifornijskie pinot noir są zupełnie inne od burgundów. Są pełniejsze, bardziej alkoholowe i tłuste i nei tak kwaśne jak burgundy. To jest zupełnie inny styl i jak ktoś jest przyzwyczajony do kwasiorów to może się rozczarować. Mnie akurat się podoba. Dla cikawostki podaję listę najlepszych win pinot noir w Kalifornii, czyli de facto w Ameryce:
Kolejność alfabetyczna:
- Mark Aubert: UV Vineyard, CIX Estate
- Bevan Cellars: Elevation 1376
- Calera: Selleck Vineyard, Jensen Vineyard, de Villers Vineyard
- Hartford Family: Arrendell Vineyard
- Kistler ( Occidental Wines): Kistler Vineyard, Cuvee Elisabeth, Cuvee Katherine
- Kosta Browne: Keefer Ranch Vineyard, Gusti Vineyard
- Melville: Carrie's Single Block, Sandy's, Terraces
- Sir Peter Michael: Ma Danseause, Le Caprice, Clos du Ciel
- Paul Lato: Solomon Hills Vineyard, Seabiscuit Zotovich Vineyard, Lancelot Pisoni Vineyard
- Rhys: Alpine Vineyard, Swan Terrace
Wszystkie te wina kosztują powyżej 100 USD a w wielu wypadkach nawet 200 USD. Najdroższy, najbardziej poszukiwanym przez klientów i mającym bezdyskusyjnie status kultowego nr 1 w USA to jest Marcassin Pinot Noir Estate Vineyard. Ceny w detalu na rynku amerykańskim 300 USD. Wino produkowane przez Helen Turley - największego winemakera nie tylko Ameryki ale wszechczasów ( moim zdaniem).
Dziękujemy za obszerny komentarz, który uzupełnia treść wpisu. Lista polecanych Pinot Noir do zapisania i degustacji o ile się zdarzy okazja!